Zutphen is voor mij niet zomaar een stad in Gelderland. Het is een plek waar geschiedenis en rust elkaar ontmoeten, waar je nog kunt dwalen zonder platgetreden toeristenpaden. Ik Zutphen een ware schatkamer van gratis cultuur, architectuur en natuur.
In dit artikel neem ik je mee naar vijf gratis bezienswaardigheden die je absoluut niet mag missen – met persoonlijke verhalen, praktische tips en inspiratie om je reis onvergetelijk te maken. Ook geef ik je advies over waar je het beste je overnachting, vervoer en eventueel betaalde uitjes kunt regelen.
1. De Walburgiskerk en de Librije
📍Adres: ‘s-Gravenhof 2, 7201 DN Zutphen
💶 Toegang: gratis voor de kerk, kleine bijdrage gevraagd voor de Librije
🕰 Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag, 11:00 – 17:00
Toen ik voor het eerst voor de imposante Walburgiskerk stond, viel ik even stil. Dat gebeurt niet vaak, maar sommige plekken hebben die zeldzame kracht: ze overrompelen je. De lucht was bewolkt die dag, en de gotische torens staken als wachters boven Zutphen uit. Ik voelde me even niet in de 21e eeuw, maar ergens in de middeleeuwen – en dat is precies wat deze plek met je doet.
De Walburgiskerk is het geestelijke én historische hart van Zutphen. Als een van de oudste kerken in Gelderland, met wortels die teruggaan tot de 11e eeuw, draagt ze de sporen van oorlog, wederopbouw en eeuwen van gebed. De toegang is geheel gratis, en dat is opmerkelijk voor een plek met zoveel culturele waarde. Bij binnenkomst viel me meteen de overweldigende hoogte op – het gewelf lijkt eindeloos, en het licht dat door de glas-in-loodramen valt, werpt een zacht spel van kleuren over de natuurstenen vloer.
Ik nam plaats op een houten bank, alleen, en liet de sfeer op me inwerken. Je hoeft hier geen gelovige te zijn om iets heiligs te voelen – deze plek ademt stilte en bezinning. Het is een oase van rust, midden in de stad. Ik hoorde zelfs mijn eigen ademhaling luider dan normaal, zo stil was het binnen.
En dan, als je denkt dat je alles hebt gezien, is er de Librije. Deze schatkamer ligt verborgen achter een kleine deur links van het altaar. De Librije is een van de weinige nog bestaande kettingbibliotheken ter wereld. De boeken – vaak theologische en juridische werken uit de 15e en 16e eeuw – zijn met ijzeren kettingen vastgemaakt aan hun houten lessenaar. Niet als decoratie, maar als bescherming tegen diefstal, in een tijd waarin boeken kostbaarder waren dan goud.
Hoewel de toegang tot de kerk gratis is, wordt er voor een nadere blik in de Librije een kleine bijdrage van €2,50 gevraagd. En dat is het dubbel en dwars waard. Ik liep langs de oude boeken, rook het leer en perkament, en voelde me een tijdreiziger. Hier staan werken die ouder zijn dan sommige landen.
🎁 Souvenirtip: Bij de ingang van de kerk kun je een gratis gebedskaartje meenemen of, als je dat wilt, een kaarsje branden ter nagedachtenis aan iemand. Kleine, symbolische gebaren die je reis een diepere laag geven. Tijdens mijn bezoek schreef ik een wens voor mijn moeder op een kaarskaartje – iets wat me meer raakte dan ik had verwacht.
📝 Extra tip: Kijk op GetYourGuide.nl of VisitZutphen.nl – daar vind je geregeld gratis of op donatie gebaseerde stadswandelingen die starten vanaf de kerk. Combineer je bezoek met zo’n wandeling voor een nog rijkere ervaring.
Of je nu een liefhebber bent van geschiedenis, architectuur of stilte: de Walburgiskerk en de Librije horen absoluut thuis op je bucketlist in Zutphen. Gratis, toegankelijk, en onvergetelijk.
2. De Berkelpoort en de Fluisterbootwandeling (vanaf de wal!)
📍Adres: Oude Wand, Zutphen Centrum
💶 Toegang: volledig gratis (wandelen langs de route)
🕰 Toegankelijkheid: de hele dag, alle seizoenen
De rivier de Berkel kronkelt als een zilveren draad door het hart van Zutphen. Hoewel het geen brede rivier is, heeft ze een haast poëtische aanwezigheid in het stadsbeeld. Wat deze route zo bijzonder maakt, is dat je de historische kern van Zutphen ontdekt zonder een kaart of gids nodig te hebben – de rivier wijst je vanzelf de weg.
Ik begon mijn wandeling vlak bij de Oude Wand, aan de westzijde van de stad, waar het water langzaam uitmondt in de IJssel. De avondzon wierp een gouden gloed op de gevels van oude pakhuizen. De stilte werd slechts doorbroken door het zachte plonsen van een fluisterboot, die verderop traag langs de oever gleed. De gids vertelde rustig iets over de geschiedenis van Zutphen, en ook al zat ik niet aan boord, ik kon zijn stem perfect volgen.
En dat is het mooie aan deze ervaring: je hoeft niet op de boot te zitten om de magie te voelen. Door gewoon langs het pad te lopen, luisterend naar het water en de stemmen die meedrijven, waan je je onderdeel van het verhaal.
Halverwege de route kom je bij de Berkelpoort – een middeleeuws bouwwerk dat vroeger onderdeel was van de stadsverdediging. De poort steekt als een stoere wachttoren over het water heen. Hier nam ik een lange pauze op een bankje. De stenen, het mos, de rust… alles ademde geschiedenis.
📝 Persoonlijke tip: Haal voordat je gaat wandelen bij koffiebranderij De Pelikaan in de Laarstraat een kaneelkrans en een kop koffie (to go). Zet je thermos op een bankje aan de Berkel en neem de tijd. Voor minder dan €5 heb je een moment van pure rust én een smaakvolle lokale lekkernij.
📸 Fotospot: De zonsondergang bij de Berkelpoort is fenomenaal. De weerspiegeling van de kerktorens in het kabbelende water is een droombeeld voor Instagram of je reisdagboek. Tip: fotografeer met je camera op kniehoogte voor het beste effect.
🎒 Kleine extra tip: Neem een verrekijker mee – je ziet vaak ijsvogels of reigers die zich tussen het riet verschuilen. Gratis natuurbeleving midden in de stad!
Of je nu een uurtje hebt of een halve dag: deze gratis wandeling is een van de meest sfeervolle manieren om Zutphen op een rustige en persoonlijke manier te leren kennen.
3. De Drogenapstoren en de Oude Stadsmuur
📍Adres: Drogenapsteeg, 7201 Zutphen
💶 Toegang: gratis (buiten en langs de muur wandelen)
🕰 24/7 toegankelijk
De Drogenapstoren torent mysterieus uit boven een van de mooiste steegjes van Zutphen. Vroeger een stadspoort, later een muziekschool en nu een monument waar je omheen kunt lopen en de oude stadsmuur kunt volgen. Dit is geen plek voor grote groepen toeristen – hier kom je vooral locals tegen met hun hond of fiets.
Ik liep hier op een vroege ochtend, mist boven de klinkers, en hoorde niets behalve mijn eigen voetstappen. Er hing iets magisch in de lucht. Een onverklaarbare rust. Dat is voor mij waarom ik reis: om dat soort momenten te vangen.
🎨 Kunsttip: Aan de voet van de toren staat soms een lokale kunstenaar die portretjes maakt. Vraag gerust of je mag kijken. Meestal krijg je een tekening gratis als je interesse toont.
4. Het ’s Gravenhof – Historisch hart van Zutphen
📍Adres: ‘s-Gravenhof, 7201 DN Zutphen
💶 Volledig gratis toegankelijk
🕰 24/7 open plein, musea op aanvraag
Dit is het kloppend hart van Zutphen. Hier voel je de geschiedenis, van de middeleeuwen tot de moderne tijd. Ik zat hier op een bankje met een broodje van de biologische bakker op de hoek en keek naar kinderen die speelden onder de oude bomen. Het plein is omringd door monumentale gebouwen, waaronder het oude stadhuis en diverse patriciërshuizen.
📷 Fototip: De lichtval op de gevels tijdens de namiddag is spectaculair.
🧭 Activiteit: Er is een QR-code route uitgezet waarmee je via je telefoon informatie krijgt over elk gebouw op het plein – gratis, interactief en erg leerzaam!
🎁 Aandenken: Bij het stadhuis kun je (gratis!) een oude postkaart van Zutphen meenemen tijdens lokale evenementen – mooi om in te lijsten!
5. De Zutphense IJsselkade en De Uiterwaarden
📍Adres: IJsselkade, 7201 Zutphen
💶 Gratis
🕰 Altijd toegankelijk
Mijn favoriete plek om de dag te eindigen. De IJsselkade is een moderne wandelboulevard langs de rivier de IJssel, met zicht op het water en de overkant van de rivier: de groene uiterwaarden. Hier wandelen mensen met hun hond, fietsen scholieren, en zie je roeiers op het water oefenen.
Ik ging zitten op de stenen trap aan het water met een biertje van de lokale slijterij en voelde hoe de stad langzaam tot rust kwam. Op warme dagen zie je hier straatmuzikanten, lezende studenten en stelletjes die picknicken.
🌿 Activiteit: Wandel de brug over naar de uiterwaarden voor een kleine natuurwandeling. Helemaal gratis, en onderweg kom je Schotse Hooglanders tegen.
🎁 Natuurherinnering: Verzamel een paar mooie riviersteentjes of bloemen – kleine, tastbare herinneringen aan een groot moment.
Handige Tips voor Vervoer, Overnachting en Eten in Nederland
📌 Vervoer:
- NS.nl – goedkoopste treinkaarten bij vroeg boeken
- 9292.nl – voor realtime OV-advies in heel Nederland
- Koop een “Dalurenkaart” voor voordelige treinritten buiten de spits
📌 Accommodatie:
- Booking.com: voor charmante B\&B’s in Zutphen centrum
- Natuurhuisje.nl: voor een landelijke ervaring in de omgeving
- Airbnb.nl: voor historische panden met karakter
📌 Eten & drinken:
- TheFork.nl: voor korting op lunch of diner
- SocialDeal.nl: vaak aanbiedingen in lokale restaurants
- Bijna elk café in Zutphen serveert lokaal gebrouwen bier – vraag ernaar!
Waarom Gratis Niet Betekent: Minder Waard
Wat ik me herinner uit Zutphen? De stilte van de kerk, de geur van nat gras bij de IJssel, het gesprek met een oudere vrouw op een bankje bij de Berkel. Al deze ervaringen waren gratis, maar van onschatbare waarde.
Reizen in Nederland hoeft niet duur te zijn – het vraagt alleen een open blik en een bereidheid om te vertragen. Zutphen is daar het levende bewijs van. Voor de prijs van een treinkaartje krijg je hier een dag vol geschiedenis, rust en schoonheid.
